İŞ GÖRÜŞMELERİNE HAZIRLIK EĞİTİMİ :

 

Bu kitapçığın amacı, mezun olmuş ya da olmak üzere olan siz ODTÜ’lülere iş yaşantısına geçiş döneminde yardımcı olacak bazı bilgiler sunmak ve beceriler kazandırmaktır. İki bölümden oluşan bu kitapçığın İş Başvurusu Yapma başlıklı ilk bölümünde, işe başvurma süreci, özgeçmiş hazırlama ve niyet mektubu yazma üzerinde durulacaktır. İş Mülakatına Hazırlık bölümünde ise, mülakatın bir eleman seçme tekniği olarak seçme süreci içindeki yeri ve önemi tartışılacak ve başarılı bir iş görüşmesi yapabilmek için dikkat edilmesi gereken noktalar üzerinde durulacaktır.

ODTÜ mezunları olarak kuşkusuz diğer birçok üniversitenin mezunlarından çok daha avantajlı olarak iş dünyasına atılıyorsunuz. Bununla beraber, inanılmaz bir hızla artan rekabet ortamında, iş bulmak giderek daha zorlu bir “İŞ” olmakta. Özellikle bazı bölümlerin mezunlarına sunulan sınırlı sayıda iyi iş olanaklarını göz önüne alacak olursak, iş arama becerilerinin ne kadar önemli olduğu anlaşılacaktır. Bu nedenle de, iyi bir özgeçmiş hazırlama ve iş mülakatlarında istediğiniz düzeyde bir performans göstermenizde yardımcı olacak bazı bilgi ve becerileri kazanma, iş bulma şansınızı önemli ölçüde arttıracaktır.

 

İŞ BAŞVURUSU YAPMA

Şirketlerin eleman seçiminde kullandıkları süreci Şekil 1’de gösterildiği gibi özetlemek mümkündür. Bu süreç, sektörden sektöre, şirketten şirkete ve işten işe bazı değişiklikler gösterebilir ancak çok genel olarak seçme sürecinin bu şekilde gerçekleşmesi beklenebilir.

Şirketler, istihdam edilebilecek elemanların kendilerine başvuru yapabilmeleri için farklı yöntemler kullanabilirler. Yaygın olarak kullanılan bazı “eleman çekme” yöntemleri arasında gazete ve dergi ilanları, üniversitelerde yeni mezun avı, iş ve işci bulma kurumu ve kuruluşları, danışmanlık şirketleri, kendiliğinden başvurular ve tavsiye üzerine başvurular sayılabilir. Dolayısıyla, iş arama sürecinde olan kişiler de

 

ŞEKİL 1. Eleman Çekme, Seçme ve Yerleştİrme Süreci

·         Gazete/Degi ilanları

·         Kendiliğinden başvurular

·         Tanıdık aracılığıyla başvurular

·         Üniversitelerde mezuniyet öncesi yapılan şirket tanıtımları

·         Danışmanlık şirketleri

aracılığıyla iş başvuruları yapabilirler. Bu başvuru yöntemlerinden hangisi daha etkilidir? Batı’da bu konuda yapılmış bazı çalışmalar olsa da bizim kültürümüz için bu sorunun henüz kesin bir cevabı bulunmamaktadır. Ancak iyi bir yol “mümkün olan her yolu denemek” olabilir.

Hangi yolu/yolları tercih ederseniz edin yapmanız gereken işlerin başında başvuru formu doldurmak gelmektedir. Asetatlar aracılığıyla bazı başvuru formu örneklerini gösterilecektir. Başvuru formlarını doldururken dikkat edilmesi gereken iki önemli nokta bulunmaktadır.

·         Formun temiz, özenli ve okunabilir bir el yazısıyla ya da daktilo ile doldurulması

·         Sunulan bilgilerin doğru ve mümkünse test edilebilen bilgiler olması

 

Özgeçmİş (resume/CV) hazIrlanmasI

İyi bir özgeçmiş sizin kim olduğunuz, şimdiye kadar neler yaptığınız, ilgili ne tür tecrübeler edindiğiniz, ne bildiğiniz, ne yapmak istediğiniz ve bir işverene neler verebileceğiniz hakkında bilgi veren bir özettir. Tipik bir özgeçmiş, aşağıda yer alan konularla ilgili spesifik bilgileri içermelidir:

·         Kimlik bilgisi

·         Amaç

·         Eğitim geçmişi

·         İş tecrübesi

·         İşle ilgili beceriler

·         Boş zaman uğraşları, ilgiler, gönüllü faaliyetler

·         Referans olacak kişilere yönelik bilgi

 

Kimlik Bilgisi

Özgeçmiş kimlik bilgisiyle başlamalıdır. Bu bilgi, tam isminizi, şu an geçerli olan adresinizi ve telefon numaranızı, farklıysa sürekli olan adresinizi ve telefon numaranızı, varsa ve kullanıyorsanız e-posta adresinizi içermelidir. Posta adresinizin tam ve posta kodunu içeren bir şekilde yazılması, telefon numaranızın da alan koduyla birlikte verilmesi gerekmektedir.

 

Amaç

“Başvuru Amacı” ya da “Kariyer Amacı” gibi bir başlık tercihe bağlı olarak özgeçmişte yer alabilir. Eğer yer almasına karar verildiyse kimlik bilgisinden sonra yeralan bu başlık altında, varsa ünvanınız (petrol mühendisi, sosyal hizmetler uzmanı, vb.) ve başvurduğunuz/aradığınız işin veya pozisyonun özelliklerini belirten bir cümle yazılmalıdır (ör. “Araştırma ve tasarım ağırlıklı bir elektrik mühendisliği pozisyonunda çalışmak” ya da “Soyal hizmetler eğitimi bilgi ve becerilerimi yaşlılarla çalışacağım bir ortamda uygulama fırsatı”, vb.).

Bu bölümde kısaca, kariyer hedeflerinizi, aradığınız işin niteliklerini, eğitim geçmişinizi, ilgi alanlarınızı beceri ve yeteneklerinizi gözönünde bulundurarak başvuru amacınızı en kısa şekilde ifade edebilirsiniz.

 

Eğitim Geçmişi

En son elde edilen ya da edilmesi beklenen dereceden geriye doğru (ters kronolojik sırayla) elde edilen derecelerin belirtilmesi gerekmektedir. Derecenin kendisi (BS, BA, MS, MA, Ph.D., vb.), hangi alanda olduğu, alındığı/alınacağı tarih, ve hangi okuldan olduğu bilgileri yer almalıdır. Tercihe bağlı olarak, varsa çift anadal ya da yandal eğitimlerinin alındığı alanlar ve akademik ortalamalar da belirtilebilir.

Yeni mezunlar yine tercihe bağlı olarak mezun oldukları liseyi de belirtebilirler, ancak lise altı eğitime yönelik bilgiler talep edilmediği sürece gerekli değildir.

 

İş Tecrübesi

Yine en son yapılan tam zamanlı, yarı zamanlı, gönüllü ya da staj şeklindeki işten başlayarak, çalışılan işler ters kronolojik sırayla verilmelidir. Tercihe bağlı olarak staj ve gönüllü işler ayrı bir başlık altında da verilebilir. Burada, çalışılan pozisyonun adı (öğrenci asistanı, sekreter, stajyer, vb.), çalışılan tarihler, çalışılan kurumun adı ve o işte üstlenilen temel görev ve sorumluluklar belirtilmelidir. Görev ve sorumluklar öznesiz cümlelerle (“Müşteri veritabanın güncelleştirilmesi”; “Üyelik başvuruların alınması, kaydedilmesi ve sürece sokulması”; “Faks, fotokopi makinalarının kullanılması”, vb.) ifade edilmelidir.

 

İşle İlgili Beceriler

Sahip olduğunuz ve iş hayatında önemli olabileceğini düşündüğünüz teknik ve teknik olmayan becerileriniz bu başlık altında belirtilmelidir. Teknik beceriler, bilinen bilgisayar dillerini, kullanılan bilgisayar programlarını ve başvurulan işin gerektirdiği diğer bazı özel araç/gerecin kullanımını içerebilir. Anadil dışında bilinen diller bu bölümde yer alacağı gibi, birden fazla ikinci dil biliniyorsa bunlar ayrı bir başlık altında da verilebilir.

Teknik olmayan beceriler yine işle ilgili olan ya da başvurulan işte kişiye bir avantaj sağlayacak bilgi ve becerileri (takım çalışmasına yatkınlık, liderlik, yazılı iletişim becerileri, vb.) içerir. Başvurulan işler için önemli olduğu düşünülen bazı özelliklere yönelik geçmiş davranış/yaşantı örnekleri yararlı olabilir

(ör. Liderlik Yeteneği:

·         ODTÜ İletişim Topluluğu Başkanı, 1997-1999

·         İzci Liderliği, 1995-1999

·         ODTÜ toplulukları arasında işbirliğinin artırılması için

düzenlenen “Topluluklararası İletişim” faaliyetlerinin koordinatörü, 1998)

Boş Zaman Uğraşları, İlgiler, Gönüllü Faaliyetler

Birçok işveren aldığı elemanları sadece iş yapacak kişiler olarak değil, kurumun bir parçası olacak, onu temsil edecek kişiler olarak görür. Bu nedenle de, başvuru yapan kişilerin eğitim ve geçmiş iş tecrübeleri dışındaki ilgileri, uğraşları, ve faaliyetleri onları yakından ilgilendirir. Bu bölümde, üye olunan topluluklar, dernekler, diğer sivil toplum örgütleri yer alabileceği gibi, ilgi alanları, sportif ve kültürel faaliyetler hakkında da bilgi verilebilir.

 

Referanslar

Referans olacak kişilerin verilmesiyle ilgili değişik yollar izlenebilir. Birinci alternatif, bu başlık altında sadece “İstek üzerine sağlanabilir” cümlesinin yazılmasıdır. İkinci olarak, yine aynı şekilde “İstek üzerine sağlanabilir” cümlesini yazıp, referans verecek kişilerin isimleri, (varsa) ünvanları, iş adresleri, iş telefonları, (varsa) e-posta adresleri verilebilir (referans verecek kişilerden mutlaka önceden bu konuda izin alınması gerekmektedir). Diğer bir alternatif de referans mektuplarının özgeçmişle birlikte sunulmasıdır.

Yukarıda bahsedilen başlıkların dışında, isteğe bağlı olarak kazanılan bursların, ayrıcalıkların ve ödüllerin yer aldığı bir bölüm de yer alabilir.

* * *

Özgeçmişte yer alması beklenen bazı başlıklara (eğitim geçmişi ve iş tecrübesi) yönelik bilgiler doğrudan elde edilebilirken bazı başlıklarla (işle ilgili beceriler, uğraşlar ve ilgiler gibi) ilgili bilgileri oluşturmak daha zor olabilir.

 

Alıştırma 1

Başvurmayı planladığınız pozisyonlar için geçerli olabilecek, sahip olduğunuz en az iki teknik, iki teknik olmayan beceriyi ve iki ilgi ve/ya uğraş alanı belirleyiniz. Bu beceri ve ilgileri özgeçmişinizde yer almasını istediğiniz şekilde yazmaya çalışınız.

Teknik becerilerin derece ya da düzeylerinin belirtilmesi (ör. “Çok iyi düzeyde SPSS programı kullanma bilgi ve becerisi”, “Çok iyi düzeyde İngilizce yazabilme ve konuşabilme becerisi”, “Başlangıç düzeyinde Rusça”, vb.), teknik olmayan alanlarla ve ilgilerle ilgili olarak ise bu becerilerin ve ilgilerin göstergesi olabilecek yaşantısal örneklerin verilmesi yararlı olacaktır (ör. “Takım Çalışmasına Yatkınlık: ODTÜ Doğa Topluluğu Yönetim Kurulu üyesi olarak “ODTÜ Ormanını Kurtarma Projesi” önerisinin hazırlanması ve sunulması”, vb.).

 

Özgeçmiş Formatının Belirlenmesi

Sayfa 9-12’deki örneklerden de görülebileceği gibi, özgeçmiş hazırlamada tercihe bağlı olarak çok farklı formatlar kullanılabilir. Birçok yazılım programı da, özgeçmiş hazırlama konusunda hazır şablonlar sunmaktadır. Aslında, tek bir formatın en doğru format olduğunu söylemek mümkün değildir. Önemli olan, iş arama sürecinde kişinin şansını son derece etkileyebilecek bir araç olan özgeçmişin çekici, ilginç ve kolay okunur bir format seçilerek hazırlanmasıdır. Kısaca, kişiyi diğer başvuranlardan ayıran, özelliklerinin altını çizen ve göze hitab eden bir format tercih edilmelidir.

Bazı kişiler son derece çarpıcı, renkli ve dikkat çekici bir özgeçmişin adayın şansını çok arttırabileceği inancındadır. Bu tür formatların kullanılması grafik tasarımı ya da reklamcılık gibi yaratıcılık gerektiren bazı işlerin başvurusunda önemli bir rol oynayabilir. Ancak, unutulmaması gereken bir nokta birçok iş için en önemli olan şeyin özgeçmişin albenisinden çok içeriği olduğudur. Özgeçmişin kolay ve çabuk okunabilir olması çok daha önemlidir.

 

Özgeçmiş Hazırlarken Yapılması ve Yapılmaması Gerekenler

1. En büyük satış aracınızın özgeçmişiniz olduğunu unutmayınız. İyi bir özgeçmiş, kişinin en iyi özelliklerini vurgulayan aynı zamanda da görsel olarak ilgi çekici olan bir özgeçmiştir. Özgeçmişin elyazısı ya da daktilo yerine, bilgisayarda bir kelime işlemci program kullanılarak yazılması gerekmektedir. Bu dokümanın kişiyi temsil edeceği ve oluşturacağı ilk izlenime çok önemli bir katkısı olacağı unutulmamalıdır. Özgeçmişin yazım ve imla hatalarından tamamıyla arındırılmış olması gerekmektedir.

2. Yeni mezun olan kişiler için genellikle bir sayfaya sığdırılmış bir özgeçmiş tercih edilmelidir.

3. Yüzlerce kişinin aynı işe başvurduğu ve ortalama olarak her bir özgeçmişe

bir dakikadan fazla bir zamanın ayrılamayacağı bir durumda iş için dikkate alınma şansınızı arttırabilmek için göze hitab eden, kolay okunabilir bir formatı seçmek gerekmektedir. Başlıklar arası verilecek boşluklar, başlıkların koyulaştırılması, altının çizilmesi, BÜYÜK HARFLERLE YAZILMASI ve uygun bir şekilde hizalanması özgeçmişin çekiciliğini arttıran faktörler arasında sayılabilir.

4. Özgeçmişlerde “Ben … Ben …” denilmemelidir. Kısa ve öz olunmalı; öznesiz tanımlamalar yapılmalıdır (ör. “Veri tabanını güncelleştirdim” yerine “Veri tabanının güncelleştirilmesi”, vb.). Uzun ve gereksiz cümlelerden kaçınılmalıdır.

5. Özgeçmişin birinci kalite beyaz ya da beyazımsı (kirli beyaz, açık gri, açık krem) tonlarda bir kağıda, lazer ya da inkjet yazıcı ile basılmış olması gerekmektedir.

6. Özgeçmişin periyodik olarak güncelleştirilmesi (adres değişiklikleri, eklenen yeni tecrübeler, vb.). gerekmektedir.

 

Niyet Mektubu

İş başvuruları sırasında özgeçmiş formuyla birlikte verilebilecek bir diğer materyal de niyet mektubudur. Niyet mektubunu özgeçmişteki “Başvuru Amacı” başlığının açılımı olarak düşünmek mümkündür. İyi bir niyet mektubunda, başvuran kişinin amacı çok açık bir şekilde ifade edilmelidir. Kişi, söz konusu kuruma ve işe niçin başvurduğunu ve kendisinin bu iş için neden uygun olduğunu somut örneklerle anlatmalıdır. Bu aktarımda, özgeçmişte özet olarak geçilen, işle doğrudan ya da dolaylı olarak ilgili bilgilerin, becerilerin, geçmiş tecrübelerin ve ilgilerin ayrıntılı bir şekilde aktarılması gerekmektedir.

 

İŞ MÜLAKATINA HAZIRLIK

İş görüşmesi ya da mülakat en yaygın olarak kullanılan eleman seçimi tekniklerinden biridir. Tek başına ya da diğer seçme araçları ile birlikte kullanılan mülakat, bir çok kurum için vazgeçilmez bir eleman seçimi aracıdır. Mülakat oldukça pahalı, etkili olmayan ve geçerliği az olan bir yöntem olmasına karşın en yaygın olarak kullanılan eleman seçimi aracı durumundadır. Şekil 1’de de gösterildiği gibi mülakat, eleman seçiminde genellikle diğer araçlardan sonra son aşamada uygulanır. Bir çok kurum, diğer teknikleri, mülakatı destekleyen ek bilgi araçları olarak değerlendirir. Bazı araştırmacılara göre, iş performansını yordamadaki yetersizliğine karşın, eleman seçiminde mülakatın bu kadar önemli olmasının en önemli nedenleri, işverenlerin adaylarla yüz yüze görüşme ihtiyacı ve diğer seçme teknikleri ile ölçülemeyen bazı özelliklerin değerlendirilebilmesidir.

İş mülakatları çok değişik şekillerde gerçekleştirilebilir. Örneğin, mülakat tamamıyla serbest formda olabilir. Bu tür mülakatlar genellikle sohbet havasındadır; görüşmenin gidişine göre her adaya farklı sorular sorulur. Diğer yandan, mülakat tamamıyla yapılandırılmış olabilir. Bu tür görüşmelerde, adaylara sorulacak sorular önceden belirlenerek, herkese aynı sırada aynı sorular sorulur ve genellikle verilen cevaplar puanlanır. Mülakatları farklılaştıran diğer bir özellik de mülakatı gerçekleştiren kişi sayısıdır. Bazı görüşmeler tek bir kişi tarafından gerçekleştirilirken, bazı görüşmeler birkaç kişiden oluşan bir panel tarafından gerçekleştirilir. Mülakatta sorulan soruların içeriği de mülakatları tanımlayan bir özelliktir. Bazı mülakatlarda sorulan soruların büyük bir kısmı kişiyi daha çok tanımaya yönelikken, bazı mülakatlarda kişinin geçmiş tecrübe ve başarılarına yönelik sorular sorulur, bazılarında ise kişinin iş bilgisini ve başarılarını ölçmeyi hedefleyen sorular ağırlıktadır.

Özellikle yapılandırılmamış ya da standart olmayan mülakatlarda görüşmeyi yapan kurum elemanlarının bazı yanlılıkları gösterdikleri bilinmektedir. Bu yanlılıklardan iş başvurusu yapan adayları özellikle ilgilendirenler iki başlık altında ele alınabilir.

1. Olumsuz bilgiye gereğinden fazla ağırlık verilmesi - Bazı görüşmeciler adayla ilgili olumsuz bir bilgiye gereğinden fazla ağırlık vererek bunu adayın baştan reddedilmesi için bir gerekçe olarak kullanabilmektedir. Örneğin, görüşmeye zamanından daha geç gelen bir aday bazı değerlendiriciler için baştan şansını kaybetmiş bir aday olarak düşünülebilir.

2. Görsel bilgiler ve ilk izlenim etkisi - Çoğu işte, iş başarısı ile çok fazla bir ilişkisi olmasa da, adayların görüntüleri, sözel olmayan iletişimleri (giyim tarzları, kendilerini sunuş ve beden dilini kullanış biçimleri ve ne derece göz teması yaptıkları vb) ve bıraktıkları ilk izlenim mülakat performansının değerlendirilmesini önemli ölçüde etkileyebilir.

 

Mülakat Sırasında

1. Dakik olun. Asla geç kalmayın. Mülakat saatinden 10-15 dakika erken mülakat yerinde olacak şekilde (trafik koşullarını da göz önüne alarak) yola çıkın.

2. Olabildiğince bakımlı olun ve resmi giyinin.

·         Kadınlar: Etek-ceket ya da pantalon-ceket şeklinde bir takım iş görüşmeleri için uygun bir giysi seçimi olacaktır. Etek boyu ne çok uzun, ne çok kısa olmalıdır. Yine çok abartılı, dar, ve/ya iddialı kıyafetlerden kaçınılmalıdır. Kıyafet, abartılı olmayan sade ve zarif aksesuarlarla tamamlanabilir. Aynı şekilde saç ve makyaj abartıdan uzak olmalıdır. Özetle, sadelik, temizlik ve bakım mülakat öncesi benimsenmesi gereken ilkelerdir.

·         Erkekler: Koyu renk, ütülü bir takım elbise ve bu takımı tamamlayan fazla abartılı olmayan bir kravat uygun bir tercih olacaktır. Saç, sakal ve bıyık traşı olunmalı; temiz ve bakımlı bir görüntü sergilenmelidir.

·         Dış görünüşün yanı sıra, vücut bakımına özel hassasiyet göstermek yararlı olacaktır.

3. Görüşmeye alındığınızda sizinle görüşecek kişilerin elini güvenle sıkın. Güleryüzlü olmaya çalışın.

4. Hem konuşurken, hem de dinlerken göz teması kurun.

5. Rahat ve kendindenizden emin olduğunuz mesajını veren bir beden duruşu sergileyin. Kollarınızı ve bacaklarınızı kavuşturmayın. Sandalye ya da koltuğunuzda “emanet” oturuyor izlenimini vermekten kaçının. Arkanıza yaslanarak rahat etmeye çalışın.

6. İyi bir dinleyici olun. Aktif dinleyiciliğin gereği olarak, görüşme yapanın sözünü kesmeyin, dinlediğinize işaret eden sözel ve sözel olmayan mesajlar verin. Dinleme safhasında başka şeylerle ilgilenmeyin. Kalem, anahtar, toka, vb. eşyalarla oynamayın. Karşı tarafın onayını aldıktan sonra gerekli gördüğünüz noktaları/bilgileri not edin.

7. ASLA yalan söylemeyin. Kendinizi olduğunuzdan fazla ya da az göstermeyin. Gerçek olmayan bilgi eninde sonunda ortaya çıkacaktır.

8. Politika ve din gibi duygusal tepkilere neden olabilecek konulardan uzak durun.

9. Sorulan sorulara yeterli olacak kadar yanıtlar verin. Vermek istediğiniz bazı mesajlar olabilir, ancak o an ele alınan konular ya da size yöneltilen sorularla ilgili olmayan konulara girmek görüşmeciler üzerinde iyi bir izlenim bırakmanızı engelleyebilir. Bunun öbür ucunda ise sorulara çok kısa ve yetersiz cevaplar verme eğilimi yer alabilir.

 

İş Mülakatlarında Sıklıkla Sorulan Sorular

1. Neden bu kurumda çalışmak istiyorsunuz?

2. Hangi özelliklerinizin bu iş için uygun olduğunu düşünüyorsunuz?

3. Bundan beş yıl sonra kendinizi nerede, ne yapıyor olarak görüyorsunuz?

4. Bu işe niçin sizi alalım?

5. Neden mühendis/hekim/psikolog olmayı seçtiniz?

6. Neler sizi motive eder?

7. Neler sizin motivasyonunuzu kırar?

8. Önceki işinizden ayrılma nedeniniz neydi?

9. Kurumumuz hakkında ne biliyorsunuz?

10. En olumlu/güçlü yanlarınız nelerdir?

11. En olumsuz/zayıf yanlarınız nelerdir?

12. Takım çalışmasına yatkın bir insan mısınız?

13. İş hayatınızda karşılaştığınız en büyük problem neydi ve bununla nasıl başaçıktınız?

14. Seyahat etmekten hoşlanır mısınız?

15. Başka bir şehre taşınma konusunda ne düşünürsünüz?

16. Sizin için çalışma hayatında en önemli olan şeyler nedir?

17. Başlayıp da istediğiniz şekilde bitiremediğiniz işler olmuş mudur?

18. Kendinizi nasıl bir insan olarak tarif edersiniz?

19. Özgeçmişinizde ……… becerilerine sahip olduğunuzu söylüyorsunuz. Bu becerileri sergileyebildiğiniz bir deneyiminizi bize aktarır mısınız?

20. Ne tür bir iş sizi motive eder?

21. Sizi en çok ne kızdırır?

 

Doğrudan Cevaplanmak İstenmeyen Sorularla Başetmek

Bazı iş görüşmelerinde adaylara cevaplamayı tercih etmeyecekleri özel yaşantıları, fikirleri ya da inançlarıyla ilgili bazı sorular yöneltilebilir. Bu sorular her ne kadar bir rahatsızlık kaynağı ise de sakin bir şekilde ele alınmalı ve her iki tarafı rahatsız etmeyecek bir şekilde yanıtlanmalıdır. Temel ilke, yukarıda da belirtildiği gibi, gerçek olmayan bilgileri vermemek ya da yalan söylememektir. Ancak, görüşmecilerin ne kadar bilmesi isteniyorsa o kadar bilgi uygun bir dille verilmelidir. Örneğin, işle doğrudan ilgili olmadığını bildiğiniz halde size çocuk sahibi olmayı düşünüp düşünmediğiniz sorulabilir. Böylesine özel bir soru karşısında, örneğin şöyle bir cevap her iki tarafı da rahatlatabilir: “Tabii ki bu ileride istediğimiz birşey, ancak şu an bu konuyla ilgili kesin planlarımız yok.”

Adayların doğrudan cevaplamaktan kaçınacağı diğer bir konu da ne kadar ücret talep edeceklerinin sorulmasıdır. Bu konuda yeterince hazırlığı olmayan ya da tek bir rakam/aralık vermeyi tercih etmeyen bir kişi “Bu sektörde benzer şirketlerde aynı pozisyonda olan kişilerin ücretleri civarında, belki biraz üzerinde bir rakam olabilir” şeklinde bir cevap verebilir.

 

Mülakat Sırasında ve Sonrasında Adayın Sorabileceği Sorular

Görüşmeciler, sorularının bittiğini bir şekilde belli ettikten sonra aday, iş ve/ya şirketle ilgili sorularını görüşmecilere yöneltebilir. Bu sorular arasında,

1. Önerdiğiniz pozisyon hakkında bana detaylı bilgi verebilir misiniz? Ne gibi görev ve sorumlulukları içermektedir?

2. Bana hem sosyal hem de fiziksel çalışma koşulları hakkında bilgi verebilir misiniz?

3. Bana kurumun çalışanlarına sunduğu imkanlar hakkında bilgi verebilir misiniz?

4. Kurumun çalışanlarına sunduğu kariyer planlama ve geliştirme aktiviteleri var mı?

vb. sayılabilir. Eğer kişinin işe alınması kesinleşti ise ve o ana kadar yapılan görüşmelerde hiç bir şekilde ücret konuşulmadı ise, kişi kurumun kendisine ne kadar ücret vereceğini de sormalıdır.

 

Alıştırma 2

Başvurduğunuz ve görüşmeye çağrıldığınız bir iş olduğunu düşünün. Mülakat sırasında “Neden bu iş için uygun olduğunuzu düşünüyorsunuz?” sorusuna etkili cevap verebilmek için bu işin gerektirdiği ve sizde olduğunu düşündüğünüz 3 özellik (beceri) seçin. Bu özellikler o işle ilgili teknik özellikler olabileceği gibi, Sayfa 20’de sunulan ve tanımları verilmiş olan genel/teknik olmayan özelliklerden de olabilir. Belirlediğiniz her bir özellik için geçmişte başarılı olduğunuzu gösteren, sunulan örnekte gösterildiği gibi, somut örnekler/tecrübeler yazın.

Örnek

Boyut: Takım çalışmasına yatkınlık - Takımın belirlediği hedeflere ulaşmak için üstüne düşeni yapma, takım üyeleri ile uyumlu bir şekilde çalışma, yardıma, iletişime ve işbirliğine açık olma.

Davranış Örneği: Ulusal Psikoloji Öğrencileri Kongresi’nde sunulmak üzere oldukça teknik bir konuda (meta-analiz) bir bildiri sunmak üzere beş kişilik bir arkadaş grubu olarak çalışmaya başladık. Her birimiz, meta-analizin farklı alanlarda kullanım teknikleri üzerinde yoğunlaştık. Daha sonra bir araya gelerek meta-analizini anlaşılır bir şekilde sunulacak bir sunuma dönüştürdük. Sonuçta bildirimiz çok ilgi ve takdirle karşılandı. Türk Psikoloji Bülteni’nde yayınlanması teklifini aldık.

Boyut 1:

Davranış:

Boyut 2:

Davranış:

Boyut 3:

Davranış:

 

Teknik Olmayan İş Boyutları/Özellikleri Örnekleri

  1. Yüksek motivasyon: Bütün sorumlulukların, görevlerin zamanında ve yüksek kalite ile yerine getirilmesi için isteklilik gösterme ve bunu sürdürme.
  2. Duyarlı olmak: Başkalarının (çalışma arkadaşları, astlar, üstler, müşteriler gibi) duygu, görüş ve ihtiyaçlarını göz önünde bulundurarak davranma.
  3. Liderlik: Çalışanların performanslarını değerlendirme, yeni hedefler belirleme, belirlenen hedeflere yönlendirme, hedeflere ulaşma konusunda motive edebilme, ulaşılan/ulaşılamayan hedeflere yönelik geri bildirim verme.
  4. Kalite yönelimi: İşlerin belirlenen standartların üstünde yapılmasını sağlama, yapılan işin daha etkili ve verimli hale gelebilmesi için yeni yolları/yöntemleri arama, önerme ve deneme.
  5. Analitik yaklaşım: Karar verme ve problem çözmede, gerekli verileri toplayıp anlamlı örüntüler/sonuçlar çıkarabilmede sistematik yöntem kullanabilme.
  6. Bağımsızlık: Gerektiğinde, birebir süpervizyona ihtiyaç duymadan, inisiyatif kullanarak gereken işleri yapma, problemlere yeni yaklaşımlar sunabilme.
  7. İletişim: Niyet edilen sözel ve sözel olmayan mesajı iletebilme ve/ya alabilme.
  8. Yaratıcılık: Yapılan işle ilgili alışılagelmişin dışında etkili yeni görüş ve yöntemler sunabilme.
  9. Takım çalışması: Takımın belirlediği hedeflere ulaşmak için üstüne düşeni yapma, takım üyeleri ile uyumlu bir şekilde çalışma, yardıma, iletişime ve işbirliğine açık olma.
  10. Verimlilik: İstenilen sonuçlara minimum kaynak ve zaman kullanımı ile ulaşabilme.
  11. Çalışma ahlakı: Etkileşilen insanların haklarını koruma ve saygı gösterme, dürüstlük, mesleki standartları koruma.
  12. Zamanlama: Üstlenilen işleri zamanında bitirme, iş bitirme tarihlerini dikkate alma, işler arasında öncelik belirleyebilme.
  13. Yöneticilik: İstenilen hedeflere ulaşabilmek için kaynakların (insan, zaman, parasal, vb.) etkili kullanılması.
  14. Sorgulayıcı yaklaşım: Karar vermeden ve harekete geçmeden önce, elde olan verilere farklı açılardan yaklaşıp, altta yatan varsayımları sorgulayabilme.

Bu dokümanın hazırlanmasında yararlanılan kaynaklar:

·         KSU Career Planning Center. Resume Guide.

·         Robert Schemel, Jr. tarafından hazırlanmış olan İş Arama Becerilerini Geliştirme Eğitimi.